Metamorfozy / Metamorphosis

Budowniczy Katedry powraca. Listopad - jakże dobry to moment do powrotu. Do realności - w jakimś sensie też - ale czy nie ważniejsze są powroty metafizyczne? W tym punkcie gdzie żyjemy mrok zaczyna powoli ogarniać Ziemię. Zaczynają świętować i wracać Ci którzy znajdują się w lepszej/innej rzeczywistości. Na zawsze nieobecni a przecież ciągle realni.

Pod liściem i zniczem usypiają zmarli zapominając o tym co życiu wydarli, poeci o jesieni powielają sztampy - więc dlaczego przed strachem zapalamy lampy?

śpiewał Jacek Kaczmarski w Czterech porach niepokoju. Od poezji do śmierci droga bliska. Dziś i jutro będzie zatem o zasypianiu na wieki. I przemijaniu. I marności świata tego, gdzie tak często pojawiają się słowa ostateczne: "Już nigdy więcej". Niechaj Wszyscy Święci zatrzymają w nas pamięć. I pozwolą zrozumieć przemijanie, granicę i stratę.

Tak opisał je Milan Rúfus:

  Milan Rúfus

  DZWONY DZIECIŃSTWA

                                                     Przekład z języka słowackiego – Robert Konca

   Zawsze przychodzi dzień, kiedy dzieci zjadają klucz

   do drzwi tajemnicy. Już go nie zwracają.

   Już go nie oddają, już się w nich zapada

   każdego dnia głębiej i nie przekroczą progu

   zamkniętych drzwi już nigdy więcej. Tej linii,

   za którą jedzenie staje się wiedzą.

   Już nigdy więcej. A z ukradzionych dzwonów

   cwaniak czas wybija fałszywe monety

   i kupuje to, co z dzieci zostało.

  Tak wszyscy umieramy przed tą bramą.

  Tak na Matki Boskiej Gromnicznej marzną psy:

  w mroźną noc na progu kładą głowę

  ze spojrzeniem utkwionym na klamce...  

(Básne wyd. Slovenský spisovateľ, Bratislava 1988).

*

Motyw utraty tajemnicy/dzieciństwa/przemijania skojarzył mi się z innym wierszem:  

Artur Rogalski

METAMORFOZY

Planety zataczają kręgi

kamienica na Sienkiewicza 11

przymierza wiosny lata jesienie i zimy

chłopiec wybiega z bramy

dwugłowy orzeł

z czapki cesarskiego gimnazjum

spogląda groźnym okiem

na zamkniętych ramą obrazu

Ledę i Łabędzia

zimne niebo Imperium

trąca sygnaturkę

Starego Kościoła

ukrytą w koronach kasztanowców

Planety zataczają kręgi

wskazówki zegara

pomiędzy

świeżością tynku

i maską taniej farby

na odrapanych murach

dzieci wybiegają z bram

wracają

zastygają

w promieniach światła

i smugach pyłu

nocami w ginących galaktykach

drewnianych korytarzy

będą głaskać

kocie futro

oglądać

okienka poddaszy

dziury w płotach

szeregi drzew

odbite w bursztynowych oczach

(Krystalizacja, Radzyń Podlaski 2015)

*

A rozważania o porach jesiennych i rzeczach ostatecznych niech podsumuje tłumacz Milana Rúfusa:

Robert Konca

            

CZŁOWIEK – POEMAT

znikamy z horyzontu zdarzeń

jeden po drugim

zostaje po nas

sztafeta wspomnień

przenoszonych w coraz bardziej

homeopatycznych roztworach

z pamięci do pamięci

idąc na kolejny pogrzeb

myślę o nieśmiertelności sztuki

kiedy rzeźbie ze starości

odpadają ręce

nie grzebiemy jej w ziemi

kiedy czytamy Iliadę

nikt z nas przecież nie pamięta

jak wyglądał Homer

powtarzając pogrzebowe mantry

szukam zaklęcia

które odwróciłoby czas

byśmy zdążyli stać się poezją

muzyką, obrazem

grudka ziemi z wieka trumny

wróciłaby do dłoni

ten wiersz

zgłoska po zgłosce

wycofałby się

za horyzont ekspresji

materia

zwolniłaby uścisk

porwana przez wyższą częstotliwość

aż stalibyśmy się elegią

wędrującą wśród gwiazd

źródłem archiwalnych metafor

mitycznej już wówczas śmierci